Medische Eerstehulpverleners Stam

Groningen en Drenthe

Graad van de brandwond
Eerste Graad
Tweede Graad
Derde Graad
Vierde Graad
De regel van negen
Leeftijd van een slachtoffer
Wat te doen bij een brandwond
Chemische Verbranding
Links

Wat is een brandwond

Om de diepte van brandwonden te kunnen beoordelen, heeft men de brandwonden in 3 graden ingedeeld :

• 1e graad : huid is rood en pijnlijk (minst diepe verbranding)

• 2e graad : rood, pijnlijk en blaren (diepere verbranding)

• 3e graad : zwart (verkoold) of bleek (gekookt), pijnloos (zeer diepe verbranding).

Hoe krijg je het

Door een heet voorwerp, hete vloeistof, bijtende stoffen, electriciteit, vuur en zonnebrand.

Wat kun je doen

Let op: Eerst komt water, de rest komt later!

Bij voorkeur koelen met lauw zacht stromend water (b.v. douche of kraan) tot de pijn gezakt is na ongeveer 10 minuten (niet langer onder de douche wegens de kans op onderkoeling). Geen ijs gebruiken wegens de kans op bevriezing van de huid. Kleren uittrekken evenals luiers, behalve bij bijtende stoffen.

• 1e graad : niets opdoen.

• 2e graad : afdekken met een verband, metallinecompres of huishoudfolie of een schone doek ; nooit blaren doorprikken en nooit brandzalf erop doen wegens infectiegevaar.en een latere beoordeling door een arts

• 3e graad : steriel afdekken.

Bij blaren groter dan € 0,50 en bij 3e graads brandwonden altijd naar de dokter.

Bij brandwonden in het gezicht kunnen ook de luchtwegen zijn aangetast. Gevaar voor verstikking dreigt en het slachtoffer moet zittend naar het ziekenhuis worden vervoerd.

Bij verbrandingen door elektriciteit of bijtende stoffen kan de verbranding dieper zijn, dan zo op het oog lijkt. Daarom moeten deze slachtoffers ook altijd door een arts gezien worden.

Wat kun je verder doen

Zorgen voor een veilige omgeving

Men dient bij brandwonden een onderscheid te maken tussen ernstige en minder ernstige brandwonden. Vooral de temperatuur bij verbranding en de contacttijd spelen een belangrijke rol. De volgende factoren dragen bij tot de ernst van een brandwond:

1. De oppervlakte van de brandwond

2. De graad van de brandwond

3. Oorzaak en bevuiling van de brandwond

4. Leeftijd van het slachtoffer

5. De plaats van de verbranding

De oppervlakte van een brandwond - Regel van Negen

Hoe groter de oppervlakte van een brandwond, hoe meer risico op dehydratatie en infectie. Bij verbranding over grote oppervlakte gaat de gehele functie van de huid verloren. De overleving van de patiënt is sterk afhankelijk van de oppervlakte van de brandwond.
De oppervlakte van een brandwond wordt uitgedrukt in een percentage ten opzichte van het gehele lichaam. Meest eenvoudig kunnen we dit percentage inschatten door te vergelijken met de oppervlakte van de handpalm van het slachtoffer: een handpalm komt overeen met 1% verbranding.
Een meer gecompliceerde berekening van de oppervlakte van een brandwond volgt uit de &quotregel van negen&quot. Met deze regel deelt men het lichaam in in elf verschillende zones, elke zone krijgt een waarde van negen procent toegewezen (zie figuur). Een brandwond die een oppervlakte groter dan negen procent inneemt dient te worden geëvalueerd door een arts.

Bij kinderen zijn de lichaamsverhoudingen enigszins anders. Het hoofd neemt ten opzichte van het kinderlichaam een grotere oppervlakte in. Er dient dus een aangepaste regel van negen te worden gebruikt.

De graad van een brandwond

Ook de diepte van verbranding speelt een belangrijke rol. Naargelang de diepte krijgt een brandwond een ander uitzicht en delen we ze in onder een andere graad. Een oppervlakkige brandwond is een open wond met eiwitrijk vocht waar zich afgestorven weefsel bevindt. Dit is een ideale voedingsbodem voor micro-organismen. Bij een diepe brandwond zal het litteken de wond min of meer sluiten waardoor het gevaar op infectie veel kleiner is.

Bij een eerste graad brandwond zien we vooral een rode verkleuring van de huid. Gezien de beschermende laag over de zenuwuiteinden is weggebrand zal een eerste graad brandwondheel pijnlijk zijn. Tevens is de huid wat gezwollen. Het meest bekende voorbeeld van een eerste graad brandwonde is de zonnebrand. Eerste graad brandwonden leiden niet tot een gevoel van ernstig ziek-zijn. Soms heeft men wel wat koorts of koude rillingen. Door voldoende te drinken kan men zichzelf behandelen. Na vier tot vijf dagen genezen de wonden zonder litteken. Enkel zeer jonge of zeer oude slachtoffers kunnen zelfs van kleine eerstegraads brandwonden zeer ziek zijn ten gevolge van de grotere gevoeligheid voor dehydratatie.

Bij een tweede graad brandwond ontstaat er een vernietiging van de cellen van de huid waardoor er zich vocht opstapelt: we zien blaren onder de huid. Rondom een tweede graad brandwond treffen we meestal ook een eerste graad brandwond aan.
Een tweede graad brandwond kan variëren van oppervlakkig tot diep. Dit onderscheid heeft belangrijke gevolgen voor de behandeling. Een diepe tweede graad brandwond moet men behandelen als een derde graad brandwond.

Bij een derde graad brandwond is de huid volledig verkoold. Er blijft enkel een zwartgeblakerde laag over, niettegenstaande een derde graad brandwond ook rood of wit kan zien. Een derde graad brandwond is niet meer pijnlijk omdat de zenuwuiteinden door de verbranding zijn beschadigd. Door de beschadiging van de haarvaten is een derde graad brandwond droog. De huid verliest haar elasticiteit omdat de elastische vezels in de diepte aan elkaar gaan kleven.
Bij een derde graad brandwond geneest de huid niet meer spontaan omdat alle huidelementen zijn vernietigd. Enkel kleine derde graad brandwonden, met een oppervlakte van minder dan 5 centimeter kunnen genezen vanuit de rand van de brandwond.

Soms spreekt men ook van een vierde graad brandwond. Hiermee geeft men aan dat ook onderliggende structuren zoals spieren en andere weefsels zijn verbrand.

Oorzaak en bevuiling van een brandwond

Het is evident dat een verbranding door chemische stoffen ernstiger dient te worden ingeschat dan een verbranding door rein water. Ook verbrandingen door frituurvet of oliën zijn ernstig. Men houdt rekening met ingebrande kledij en andere bevuiling van de wond. Bij verbrandingen door elektrocutie zijn vaak ook inwendige organen getroffen.

Leeftijd van het slachtoffer

Kinderen en bejaarden hebben een kleinere weerstand en zullen dus minder gemakkelijk herstellen van een brandwond. Bij kinderen is de kans op overlijden hoger ten gevolge van de dunnere opperhuid en een vroegtijdige shock. Let op ook luiers, indien deze in het gebied van de verbranding liggen, ook verwijderen.

De plaats van de verbranding

Brandwonden laten vaak littekens na, zeker te vermijden in het aangezicht of op de handen. De geslachtsorganen zijn zeer kwetsbaar en inwendige brandwonden zijn moeilijker te behandelen.

Handelen bij een brandwond

De belangrijkste regel bij de behandeling van brandwonden luidt:

Eerst water de rest komt later!

Verwijder eerst het slachtoffer van de oorzakelijke thermische bron. Breng jezelf niet in gevaar.

Indien de kleding van het slachtoffer brandt, laat het slachtoffer dan onmiddellijk stilstaan, neerliggen op de grond en rollen. Met een deken of met water kan je de vlammen doven.

Een brandwond dien je onmiddellijk en liefst binnen de dertig seconden na het gebeuren te koelen met lauw stromend water. Kan het koelen niet zo snel, dan heeft latere koeling nog steeds zijn voordelen Let er op dat de temperatuur van het water niet ijskoud is, gezien zeer koud water pijn doet op de brandwond. Een watertemperatuur van 20 tot 25°C zou voldoende zijn, evenals een temperatuur van 10 tot 15°C . Uitgebreid koelen met water van 0°C leidt tot hypothermie. en toegenomen mortaliteit bij brandwonden van meer dan 20% oppervlakte. Korte blootstelling van de brandwond aan dergelijk koud water zou wel een voordelig effect kunnen hebben.
Stromend water is reiner dan stilstaand water, doch in nood mag je elk water gebruiken om zo snel mogelijk de brandwond te koelen en verdere verbranding tegen te gaan.
Het koelen van de brandwond verlicht de pijn, vermindert de zwelling, vermindert de kans op infectie, remt de verbranding in de diepte, laat ze sneller genezen en voorkomt noodzaak tot heelkundige behandeling. Ook de mortaliteit verlaagt door koelen Men koelt de brandwond gedurende ongeveer 10 minuten. Het koelen mag echter het transport naar het ziekenhuis niet vertragen.

Verwijder alle kleding, luiers en sieraden die kunnen worden verwijderd. Onderneem geen pogingen om ingebrande kleding verder te verwijderen. Laat deze brandwonden evalueren door een arts welke de juiste maatregelen zal treffen.

Na het koelen van de brandwond dek je de brandwond het best af en roep je gespecialiseerde hulp in. Indien je een brandwond door een arts laat evalueren, breng dan geen zalven of andere producten aan op de brandwond. Dek de brandwond snel af, eventueel met een driehoeksverband of met metallinecompressen. In de nieuwe richtlijnen september 2018 staat ook aangegeven plastic huishoudfolie of een schone doek.

Boter en melk zijn absoluut uit den boze bij de behandeling van brandwonden. Kleine brandwonden die niet verder dienen te worden nagekeken door een arts kan je verder verzorgen met een brandwondenzalf zoals Flammazine&reg, waarna je de brandwond steriel afdekt.

In geval van verbranding door chemische stoffen kan je het best de geraakte oppervlakte uitgebreid spoelen met lauw stromend water. Tracht niet om de stof chemisch te neutraliseren, gezien je hierdoor grote schade kan aanrichten.
Bij levensbedreigende brandwonden dien je uiteraard de CPR-techniekentoe te passen. Behandel het slachtoffer, niet de brandwond. Vitale functies krijgen steeds voorrang! De brandwondepatiënt is een traumapatiënt waarbij het ABC van de reanimatie voorrang krijgt.

Een belangrijke complicatie bij brandwonden is de CO-intoxicatie. Koolstofmonoxide ontstaat bij een onvolledige verbranding. Het CO heeft een affiniteit voor het hemoglobine op de rode bloedcellen die 200 keer groter is dan de affiniteit van zuurstof. Hierdoor kan de rode bloedcel niet meer met zuurstof worden geladen en ontstaat zuurstoftekort ter hoogte van de hartspier en de hersenen.

Slachtoffers van brandwonden koelen snel af, omdat de temperatuurregulerende functie van de huid is weggevallen. Dek het slachtoffer dan ook toe.

Links en adressen

Aanvullende informatie

Wil je meer weten over de mogelijkheden en het werk van de Nederlandse Brandwonden Stichting?

De Nederlandse Brandwonden Stichting
Postbus 1015
1940 EA Beverwijk
tel. 0251 - 275555

Brandwondencentra:

Brandwondencentrum Beverwijk
Rode Kruis ziekenhuis
Vondellaan 13
1942 LE Beverwijk
tel. 0251 - 265555

Brandwondencentrum Groningen
Martini Ziekenhuis
Van Swietenlaan 4
9728 NZ Groningen
tel. 050 - 3245560

Maasstadziekenhuis
Brandwondencentrum
Maasstadweg 21
3079 DZ Rotterdam

Overige belangenorganisaties:
Vereniging van Brandwondenpatienten
Kerkpadsblok 2
8131 WB Wijhe
tel. 0570 - 52 24 70

Stichting Consument & Veiligheid
Rijswijkstraat 2
1070 AD Amsterdam
tel. 020 - 5114511

Nederlandse Brandwonden Stichting

Brandwondenzorg

Brandwondenstichting.België

Vereniging mensen met brandwonden

Brandveilig.com,

De site van de MES met Google doorzoeken?